نسبت‌های مالی مقادیر عددی هستند که با هدف به دست آوردن اطلاعات معنادار از صورت‌های مالی یک شرکت استخراج می‌شوند. اعداد استخراج‌ شده از صورت‌های مالی شرکت در مواردی هم چون آنالیزهای مقداری و ارزیابی نقدینگی، رشد، حاشیه سود، سودآوری، نرخ بازگشت، ارزش‌گذاری و غیره استفاده می‌شوند. یکی از متداول‌ترین راه‌های تحلیل مالی، محاسبه و بررسی نسبت های مالی است.

تقسیم‌بندی نسبت های مالی 

- نسبت های نقدینگی

- نسبت های اهرمی یا ساختار سرمایه

- نسبت های فعالیت

- نسبت های سودآوری

- نسبت های ارزش بازار

1-نسبت‌‌های نقدینگی

نقدینگی را می‌توان میزان توانایی شرکت در بازپرداخت دیون کوتاه‌مدت خود تعریف کرد. بنابراین نسبت‌های نقدینگی اطلاعاتی در مورد توانایی شرکت‌ها در پرداخت دیون کوتاه‌مدت یا عمل به تعهدات کوتاه‌مدت شان فراهم می‌آورند.

انواع نسبت‌های نقدینگی

• نسبت جاری

 توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت از محل دارایی‌های جاری می باشد.

دارایی های جاری تقسیم بر بدهی های جاری برابر است با نسبت جاری

• نسبت سریع (آنی)

توانایی یک شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود از محل دارایی‌های نقدی است.

دارایی های جاری منهای پیش پرداخت ها و موجودی مواد و کالا تقسیم بر بدهی های جاری برابر است با نسبت آنی (سریع)

• نسبت وجه نقد

 توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود از محل وجوه نقد رانشان می دهد. این نسبت محافظه کارانه‌ترین نسبت نقدینگی است که حساب‌های دریافتنی نیز در آن لحاظ نمی‌شود.

موجودی نقد به علاوه سرمایه گذاری های کوتاه مدت تقسیم بر بدهی های جاری برابر است با نسبت وجه نقد

2-نسبت‌‌های اهرمی یا ساختار سرمایه

نسبت‌های اهرمی مقدار منابع دریافت شده از بدهی را اندازه‌گیری می‌کنند. در واقع، از نسبت‌های اهرمی برای ارزیابی سطح بدهی‌های کوتاه و بلندمدت شرکت استفاده می‌شود.

انواع نسبت‌های اهرمی

• نسبت بدهی

 توانایی یک شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه و بلندمدت با کل دارایی‌های موجود را نشان می دهد.

مجموع بدهی ها تقسیم بر مجموع دارایی ها برابر است با نسبت بدهی

• نسبت بدهی به ارزش ویژه

این نسبت شاخص مهمی از توانایی شـركت در بازپرداخت بدهی‌های خود است؛ نسبت بالای بدهی در ساختار سرمایه شركت ممكن است پرداخـت بهـره و حتی اصل بدهی‌ها را دچار مشكل نماید.

جمع کل بدهی ها تقسیم بر ارزش ویژه (حقوق صاحبان سهام) برابر است با نسبت بدهی به ارزش ویژه

• نسبت پوشش بهره

نشان‌ دهنده توان شرکت در پرداخت هزینه‌های مالی از جمله بهره وام­‌های دریافتنی از محل سود عملیاتی می باشد.

سود عملیاتی تقسیم بر هزینه های مالی برابر است با نسبت پوشش بهره

3-نسبت‌های فعالیت

نسبت‌های فعالیت یا کارایی، ابزارهایی هستند که برای سنجش کاربرد دارایی‌های شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند و از طریق ارزیابی میزان فروش و تاثیر دارایی‌ها بر آن اندازه‌گیری می‌شوند. این گروه از نسبت‌ها، حجم فروش شرکت را با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف مانند موجودی کالا، دارایی ثابت و … مقایسه کرده و میزان به‌ کارگیری مؤثر منابع شرکت و راندمان عملیات آن را در دوره عملیات ارزیابی می‌کنند.

انواع نسبت های فعالیت

• دوره گردش موجودی کالا

دوره گردش موجودی کالا، بازه زمانی را نشان می‌دهد که در آن دفعات گردش کالا اتفاق افتاده است. گردش موجودی کالا بیانگر این است که موجودی کالا و مواد اولیه شرکت در یک بازه زمانی مشخص – مثلا یک سال مالی – چند بار به فروش رسیده و جایگزین شده است.

متوسط موجودی مواد و کالا ضرب در 365 تقسیم بر بهای تمام شده کالای فروش رفته برابر است با دوره گردش موجودی کالا

• دوره وصول مطالبات 

نشان‌ دهنده فاصله زمانی تحویل کالا به مشتری تا دریافت وجه نقد است. به بیان دیگر، مدت‌ زمانی است که صرف می‌شود تا شرکت مطالبات خود را از مشتریان دریافت کند. بررسی این نسبت نشان می دهد که درآمد فروش شرکت در چه بازه زمانی به چرخه عملیاتی بازمی‌گردد.

متوسط حساب های دریافتنی ضرب در 365 تقسیم بر فروش نسیه برابر است با دوره وصول مطالبات

• دوره گردش عملیات

 به دوره‌ای گفته می‌شود که در طول آن،مراحل خریداری مواد اولیه، تولید کالا، ارسال به دست مشتری و در نهایت دریافت وجه نقد یک شرکت سپری می‌شود.

دوره وصول مطالبات بعلاوه دوره گردش موجودی کالا برابر است با دوره گردش عملیات

• گردش دارایی ها

 این نسبت، میزان تأثیرگذاری گردش دارایی‌ها را در کسب درآمد شرکت نشان می‌دهد و بیانگر این است که چگونه دارایی‌های شرکت برای ایجاد درآمد به کار گرفته می‌شوند. با مقایسه این نسبت در دوره‌های گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که افزایش دارایی‌ها در کسب درآمد بیشتر شرکت، تأثیرگذار بوده است یا خیر.

فروش خالص تقسیم بر میانگین جمع دارایی ها برابر است با گردش دارایی ها

• گردش دارایی‌های ثابت

 این نسبت، بیانگر میزان تأثیرگذاری دارایی‌های ثابت شرکت بر کسب درآمد آن است.

فروش خالص تقسیم بر میانگین دارایی های ثابت برابر است با گردش دارایی های ثابت

• دوره پرداخت بدهی‌ها

نشان دهنده مدت‌ زمانی است که صرف می‌شود تا بدهی خود از تأمین‌ کنندگان، بدهی خرید مواد اولیه به ‌صورت نسیه شرکت تسویه شود.

متوسط حساب های پرداختنی ضرب در 365 تقسیم بر خرید نسیه برابر است با دوره پرداخت بدهی ها

• نسبت گردش سرمایه جاری

 سرمایه در گردش، تفاوت دارایی جاری از بدهی جاری شرکت است. این سرمایه، بخشی از خالص دارایی‌های جاری است که مستقیم یا غیرمستقیم تسهیلاتی را در چرخه تولید ایجاد می‌نماید.

فروش تقسیم بر سرمایه در گردش برابر است با گردش سرمایه جاری

• نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش

با توجه به اینکه یکی از اجزای تشکیل‌ دهنده دارایی جاری، موجودی کالا است، نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش نشان‌ دهنده آن است که چه میزان از سرمایه در گردش شرکت را موجودی کالا تشکیل داده است.

موجودی کالا تقسیم بر سرمایه در گردش برابر است با موجودی کالا به سرمایه در گردش

4-نسبت‌های سودآوری

نسبت‌های سودآوری، توانایی شرکت برای کسب درآمد مرتبط با عملکرد و سود سهام، دارایی‌های ترازنامه، هزینه‌های عملیاتی و سهام را اندازه‌گیری می‌کند.

انواع نسبت های مالی سودآوری

• بازده دارایی‌ها

نسبت بازده دارایی‌ها نشان‌ دهنده آن است که شرکت چگونه از منابع و دارایی تحت اختیار خود برای کسب سود بهره برده و برای سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان خود بازدهی ایجاد کرده است. نسبت بازده دارایی‌ها می‌تواند شاخصی برای ارزیابی کفایت و کارایی مدیریت شرکت باشد.

سود خالص تقسیم بر میانگین جمع دارایی ها برابر است با بازده دارایی

• بازده حقوق صاحبان سهام

شیوه‌ای برای اندازه‌گیری میزان سودآوری شرکت است و روش ایجاد سود با استفاده از سرمایه سهامداران را نمایان می‌سازد.

سود خالص تقسیم بر حقوق صاحبان سهان برابر است با بازده حقوق صاحبان سهام

• حاشیه سود ناخالص

این نسبت، عملیات اجرایی و کسب درآمد شرکت را ارزیابی می‌کند و همچنین توانایی شرکت در کنترل بهای تمام‌ شده کالای فروش رفته را بررسی کرده و رابطه‌ بین فروش و هزینه‌های تولید کالای فروخته‌ شده را نشان می‌دهد.

سود ناخالص تقسیم بر فروش برابر است با حاشیه سود ناخالص

• حاشیه سود عملیاتی

نسبت سود عملیاتی نشان‌ دهنده این است که هر یک ریال فروش محصولات یا خدمات چه تأثیری در سود عملیاتی شرکت دارد.

سود عملیاتی تقسیم بر فروش برابر است با حاشیه سود عملیاتی

• حاشیه سود خالص

درصد حاشیه سود خالص شرکت نشان‌ دهنده این است که از هر یک ریال فروش شرکت چه مبلغی از آن به سود خالص تبدیل‌ شده است.

سود خالص تقسیم بر فروش برابر است با حاشیه سود خالص